قبل از هر موضوعی، باید دانست زبالههای الکترونیکی چیست و شامل چه مواردی میشود؟ همان طور که از نام این زبالهها بر میآید، ضایعات لوازم برقی و لوازمی که با باتری کار میکنند، زبالههای الکترونیکی محسوب میشود. روش دفع این زبالهها با زبالههای معمول متفاوت است. همان طور که دفع غلط زبالههای عفونی بیماری و خطر سلامتی ایجاد میکند، زبالههای الکترونیکی نیز اگر به صورت نادرست دفع شوند، خطرات و پیامدهای جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت. از زبالههای الکترونیکی، میتوان به تلوزیون، انواع لامپ، لپ تاپ، تلفن، چرخ گوشت، شارژر و ...، اشاره کرد. زیان مواد دفعی این دستگاهها، برای سلامت، طبیعت و صنعت بسیار زیاد و قابل توجه است.
افزایش روزافزون خطرات زباله های الکترونیکی
در دهههای گذشته، به علت محدودیت تولید و تنوع در تکنولوژی و تعمیر لوازم خراب یا فرسوده، میزان تولید زبالههای الکترونیکی کم بود و به طبع آن، مشکلات دفع و جمع آوری پسماندهای الکترونیکی نیز به صورت امروزه وجود نداشت. در حال حاضر و با پیشرفت مسیر تکنولوژی، خطرات ناشی از این زبالهها نیز به صورت موازی در حال افزایش است. در ادامه انواع خطرات و روش مقابله با آنها را را مرور خواهیم کرد.
خطرات زبالههای الکترونیکی برای طبیعت:
وجود فلزاتی هم چون قلع، سرب، نیکل، جیوه و ...، به علاوه پلاستیک تجزیه ناپذیر، اگر به طبیعت و آب و خاک، ورود پیدا کنند، اثرات بسیار مخربی بر آنها خواهد گذاشت و بازدهی مفید طبیعت را نیز کاهش میدهد. چهره زیبای طبیعت، با انباشته شدن این پسماندهای خطرناک زشت و در واقع نابود می شود. هوای آلوده از دیگر اثرات نامطلوب این زبالهها، بر طبیعت است، که موجب باران اسیدی و نابودی بیشتر سلامت و طبیعت، می شود.
خطرات زبالههای الکترونیکی برای سلامت:
همان گونه که گفته شد، ضایعات الکترونیکی حجم زیادی از فلزات مضر دارند و حتی برخی لوازم الکترومگنتیک چون ماکروویو، اشعههای خطرناک را با خود حمل میکنند. این پسماندها اگر به طور صحیح، جمع آوری و بازیافت نشود، سلامت انسانها و حیوانات پیرامون خود را به شدت تهدید میکنند. به عنوان مثال آرسنیک و جیوه موجود در برخی از این زبالهها موجب ایجاد بیماری های تنفسی شدیدی چون پنوموکونیوز شوند. اکسید برخی دیگر از فلزات با هوا و ایجاد بخار یا هوای سمی، عامل ایجاد بسیاری از سرطانهای کشنده و بیماری های مزمن می شود. فشار خون، بیماریهای کلیوی و خونی، پوکی استخوان، نازایی و اثرات مخرب روانی را نیز، به لیست آسیب های سلامت این زبالهها، اضافه کنید.
مضرات دفع نادرست زبالههای الکترونیکی بر صنعت و اقتصاد:
با وجود تمام مضراتی که ذکر شد، فلزات و مواد موجود در زبالههای پلاستیکی، در صورت بازیافت صحیح و استفاده مجدد بسیار مفید و با ارزش هستند. این بازیافتها، در صنعت موجب صرفه جویی در مواد اولیه شده و اقتصاد نیز از طریق کاهش واردات این مواد، رشد پیدا می کند.
برخی از کشورهای اروپایی هم چون انگلیس، به مرکزی برای جمع آوری این پسماندها تبدیل شده اند. آن ها با استفاده از روشهای صحیح و به روز بازیافت، هم اقتصاد و صنعت خود را با کمترین هزینه رشد میدهند و هم کمک شایانی به سلامت کره زمین و ساکنان آن میکنند
راهکارهای مقابله با خطرات زبالههای الکترونیکی:
در قرنی که هستیم، ایجاد فرصت از تهدیدها و وجود فکر خلاق، از ملزومات پیشرفت و پایداری به شمار میرود. وجود یک راهکار برای بازیافت صحیح و تبدیل زیان به سود، برای هر کشوری یک امتیاز بزرگ محسوب می شود. استخراج فلزات موجود در این مواد و برگرداندن آن به چرخه تولید هم مشکل نبود مکان برای انباشت زباله را حل میکند و هم میزان تولیدات را افزایش میدهد. این کار با افزایش شدید بازده انرژی، کربن دی اکسید ورودی به جو را نیز کاهش میدهد.
حذف برخی لوازم جانبی دستگاههای الکترونیکی نیز، از راهکارهای موثر و خلاقانه است. برخی از شرکت های تولید کننده نیز با جمع آوری پسماندهای محصولات از مشتریان، هم نیاز خود به مواد اولیه را کاهش میدهند و هم جلوی انتشار اطلاعات محرمانه و داده های موجود شرکت روی دستگاهها را میگیرند.
امید است با افزایش راهکارها و بکارگیری آنها، خطرات ناشی از زبالههای الکترونیکی نیز به حداقل برسد.